CHẾ ĐỘ DINH DƯỠNG CHO NGƯỜI CAO TUỔI BỊ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG
BS CKI Lê Kim Huệ
Trưởng Khoa Truyền thông Giáo dục Sức khỏe
Trung tâm Dinh dưỡng TP HCM
Người bệnh đái tháo đường cần ăn uống như thế nào?
Người bệnh đái tháo đường cần tuân thủ 3 nguyên tắc về dinh dưỡng: cân bằng năng lượng, cân bằng các chất dinh dưỡng và phân bố bữa ăn hợp lý.
1. Cân bằng năng lượng:
Năng lượng hàng ngày của người bệnh đái tháo đường có thể thay đổi vì nữ có mức năng lượng thấp hơn nam, người lao động nhẹ có mức năng lượng thấp hơn người lao động nặng.
Nhu cầu năng lượng được tính như sau:
Bước 1: Tính cân nặng lý tưởng (CNLT)
Cân nặng lý tưởng (CNLT) = [Chiều cao (cm) – 100] x 0,9
Bước 2: Tính nhu cầu năng lượng
Lao động |
Nhu cầu năng lượng |
|
Nam |
Nữ |
|
Nhẹ |
CNLT x 30Kcal/kg/ngày |
CNLT x 25Kcal/kg/ngày |
Trung bình |
CNLT x 35Kcal/kg/ngày |
CNLT x 30Kcal/kg/ngày |
Nặng |
CNLT x 45Kcal/kg/ngày |
CNLT x 40Kcal/kg/ngày |
2. Cân bằng các chất dinh dưỡng:
- Chất bột đường: chiểm tỷ lệ 55-60% so với tổng năng lượng trong bữa ăn hàng ngày.
- Chất đạm: 15-20% so với tổng năng lượng trong bữa ăn hàng ngày.
- Chất béo: không vượt quá 25% so với tổng năng lượng trong bữa ăn hàng ngày.
Ví dụ: Tính năng lượng và các chất dinh dưỡng trong ngày cho người bệnh đái tháo đường (giới tính: nữ, chiều cao 160cm, mức độ lao động trung bình)
Bước 1: Tính cân nặng lý tưởng
= [(160 – 100) x 0,9] = 54Kg
Bước 2: Tính nhu cầu năng lượng
= 54 x 30 Kcal/Kg/ngày
= 1.620 Kcal/Kg/ngày
Bước 3: Tính nhu cầu các chất dinh dưỡng
1.620 Kcal x 60%
- Chất bột đường = ———————— = 243g
4
1.620 Kcal x 20%
- Chất đạm = ————————— = 81g
4
1.620 Kcal x 20%
- Chất béo = ————————— = 36g
9
- Vitamin và các chất khoáng: Bổ sung sắt, iốt, canxi, vitamin A, D…đối với một số trường hợp ăn uống kiêng khem hoặc người bệnh lớn tuổi ăn uống kém.
- Sử dụng thực phẩm giàu chất xơ: thay gạo trắng bằng gạo lứt, ăn đủ 500g rau củ quả và trái cây mỗi ngày. Chất xơ giúp giảm hấp thu đường, cholesterol, chống táo bón.
3. Phân bố bữa ăn:
Người bệnh đái tháo đường nên ăn uống đúng giờ và phân chia bữa ăn hợp lý sẽ giúp cơ thể ổn định đường huyết
Nếu ăn 4 bữa, năng lượng mỗi bữa ăn được phân bố như sau:
- Bữa sáng 25%
- Bữa trưa 35%
- Bữa tối 30%
- Bữa phụ 10%
NÊN ĂN:
- Nên ăn đa dạng từ 15 đến 20 loại thực phẩm, cân đối đủ 4 nhóm thực phẩm mỗi ngày để cơ thể nhận đủ các chất dinh dưỡng.
- Nên ăn 3 bữa chính và 1 – 2 bữa phụ trong ngày để không làm tăng đường huyết quá nhiều sau khi ăn và hạ đường huyết quá nhanh lúc xa bữa ăn.
- Nên dùng thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp: Gạo lứt, đậu đỗ, rau củ quả và trái cây ít ngọt (cam, bưởi, ổi, táo, mận, thanh long…)
- Nên ăn thịt nạc, cá nạc, đậu hũ, yaourt, sữa không béo, sữa không đường.
- Nên chế biến món ăn dạng hấp, luộc, nấu canh.
- Nên ăn thức ăn ít năng lượng, ít gây tăng đường huyết trong bữa ăn phụ.
GIẢM ĂN:
- Giảm ăn các thực phẩm gây tăng đường huyết nhiều và nhanh như: Kẹo, kem, chè, nước ngọt, trái cây ngọt (mít, sầu riêng, xoài, nhãn…)
- Giảm ăn các thực phẩm nhiều chất béo gây tăng mỡ máu như: Da, lòng đỏ trứng, phủ tạng (gan, tim, thận…)
- Giảm ăn các thực phẩm được chế biến nhiều dầu mỡ, quay, nướng, xay nhuyễn, tán nhuyễn.
- Giảm ăn mặn và các thực phẩm chứa nhiều muối như: nước mắm, nước tương, tương, chao, cá khô, mắm các loại.
- Giảm uống rượu bia, nước ngọt, nước ép trái cây ngọt.
THỰC ĐƠN MẪU 1 NGÀY CHO NGƯỜI BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG
Năng lượng: 1.600 Kcal/người/ngày
Sáng (7h30): Phở gà (1 tô vừa)
Giữa sáng (10h30 ): Đu đủ chín (1 miếng vừa)
Trưa (12h30): Cơm (1,5 chén)
Đậu hũ dồn thịt (1 miếng vừa)
Canh khổ qua nấu thịt nạc (1 chén)
Đậu bắp luộc (1 dĩa nhỏ)
Giữa trưa (15h30): Mận 400g
Chiều (17h30): Cơm (1,5 chén)
Cá thu chiên sốt cà chua (1 khứa cá nhỏ)
Canh bí đao nấu thịt nạc (1 chén)